Cytologia – kiedy i po co ?

CO TO JEST CYTOLOGIA ?

Cytologia czyli badanie cytologiczne to element rutynowej diagnostyki układu rozrodczego kobiety. Jest to szybki test wykonywany podczas badania ginekologicznego. Pozwala na ocenę mikroskopijną komórek nabłonka pokrywającego część szyjki macicy pod względem stopnia zagrożenia rozwoju nowotworu. Może być wykonywana bez zlecenia lekarza bezpłatnie w ramach ubezpieczenia, a w prywatnych placówkach w cenie ok. 30-40 złotych.

Cytologia pozwala na wykrycie około:

•        90% przypadków raka szyjki macicy,

•        50% przypadków raka trzonu macicy.

•        10% przypadków raka jajnika.

KIEDY SIĘ ZGŁOSIĆ NA BADANIE CYTOLOGICZNE ?

Najkorzystniejszy termin cytologii przypada między 10. a 20. dniem cyklu miesiączkowego, czyli minimum 10 dni po pierwszym dniu krwawienia. Badania cytologicznego nie wykonuje się podczas krwawienia, ze względu na możliwość zmiany wyniku.

Cytologię powinna wykonywać każda kobieta w wieku:

•         co najmniej 25 lat (niezależnie od tego, czy rozpoczęła współżycie seksualne, czy nie),
•           poniżej 25 lat, jeśli jest aktywna seksualnie od co najmniej 3 lat.

Nie ma górnej granicy wieku, powyżej której nie ma potrzeby wykonywania cytologii. Nawet kobiety, które przeszły menopauzę (nie miesiączkują), powinny regularnie wykonywać to badanie. Po konsultacji z lekarzem, wykonywania cytologii mogą ewentualnie zaprzestać kobiety w wieku od 65-70 lat, pod warunkiem, że wyniki ich trzech kolejnych badań były prawidłowe, a w ciągu ostatnich 10 lat w badaniu ginekologicznym nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. Powinna być to jednak indywidualna decyzja każdej kobiety, podjęta po konsultacji z jej ginekologiem.

Badanie cytologiczne powinno być regularnie powtarzane od czasu rozpoczęcia współżycia płciowego. Wszystkie kobiety po 25. roku życia powinny wykonywać badanie cytologiczne przynajmniej raz na trzy lata – takie zalecenie dotyczy masowych badań przesiewowych, czyli tzw. skriningu raka szyjki macicy. U kobiet z grupy wysokiego ryzyka wystąpienia raka szyjki macicy badania należy powtarzać częściej.

JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO CYTOLOGII ?

Wyniki badania cytologicznego może zafałszować wiele czynników. Dlatego zaleca się, aby w ciągu 2 dni przed badaniem unikać:

•     stosowania tamponów,
•      kremów, globulek oraz innych postaci leków dopochwowych,
•     współżycia seksualnego i/lub stosowania wibratora.

Jeśli w terminie zaplanowanej wizyty u ginekologa wystąpi stan zapalny narządu rodnego (mogą o tym świadczyć m.in. upławy, swędzenie, pieczenie, bolesność), lepiej jest badanie odłożyć do czasu wyleczenia infekcji, a wizyta u ginekologa powinna się odbyć ze względu na wystąpienie infekcji i jak najszybsze je zwalczenie.

JAK PRZEBIEGA BADANIE CYTOLOGICZNE ?

W gabinecie ginekologicznym po zdjęciu ubrania od pasa w dół należy położyć się na fotelu ginekologicznym z nogami umieszczonymi na podparciach. Następnie lekarz lub położna wprowadza niewielki wziernik do pochwy, aby uwidocznić tarczę szyjki macicy. Przez światło wziernika trójzębną szczoteczką pobiera się próbki złuszczonego nabłonka z co najmniej dwóch miejsc szyjki macicy wraz ze śluzem. Każdą próbkę przenosi się na osobne szkiełko, barwi i ogląda pod mikroskopem.

WYNIK BADANIA – KIEDY I JAK INTERPRETOWAĆ ?

Wynik cytologii jest zazwyczaj gotowy po 3-4 dniach. W ośrodkach, w których badanie mikroskopowe nie jest przeprowadzane na miejscu, na wynik badania czeka się dłużej – zazwyczaj od 2 do 3 tygodni. Wynik badania cytologicznego przekazywany jest w formie opisu z podaniem numeru grupy wg skali Bethesda.

Wyniki cytologii w systemie Bethesda:

• Cytologia prawidłowa - w opisie zaznaczone są tylko prawidłowe komórki nabłonka płaskiego i gruczołowatego.
• Cytologia prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym - w opisie znajdują się komórki prawidłowe i nieliczne komórki świadczące o stanie zapalnym, który z dużym prawdopodobieństwem może ustąpić samoistnie.
• Cytologia prawidłowa ze stanem zapalnym - w opisie są zaznaczone komórki prawidłowe, pojedyncze leukocyty i komórki świadczące o stanie zapalnym.
• AGUS/ASCUS. Wynik nieprawidłowy - w opisie zaznaczone są komórki świadczące o stanie zapalnym, trudne do jednoznacznej klasyfikacji. Jednak nie ma jeszcze nieprawidłowych komórek, z których mogą powstawać nowotwory.
• Obraz cytologiczny odpowiada Bethesda LSIL - wynik nieprawidłowy. Oznacza to, że w rozmazie pojawiły się pojedyncze komórki, z których mogą powstawać nowotwory. Zwykle świadczy to o ostrym stanie zapalnym.
• Obraz cytologiczny odpowiada Bethesda HSIL - wynik nieprawidłowy. W rozmazie są liczne komórki, z których mogą powstawać nowotwory.

CO OZNACZA NIEPRAWIDŁOWY WYNIK CYTOLOGII?

Informacja, że wynik cytologii jest nieprawidłowy nie jest przyjemna, ale nie oznacza od razu raka. Zazwyczaj nieprawidłowy wynik jest rezultatem innego procesu chorobowego toczącego się w obrębie szyjki macicy, np. infekcji czy nadżerki (stanu przedrakowego).

Niektóre komórki patologiczne mogą przekształcić się w komórki nowotworowe. Większość jednak ulegnie samoistnej eliminacji. Leczenie tych, które pozostały, pozwala znacznie obniżyć ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Jeśli wynik cytologii jest nieprawidłowy, należ przede wszystkim omówić dalsze postępowanie ze swoim ginekologiem bądź położną.

Jeśli natomiast wynik badania jest jednoznacznie nieprawidłowy, a w pobranych komórkach występują ewidentne zmiany, lekarz może zalecić przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań, np. kolposkopii czy biopsji.

Kolposkopia polega na użyciu przez lekarza specjalnego przyrządu optycznego umieszczanego w pochwie, oglądaniu w powiększeniu powierzchnię szyjki macicy, dolną część kanału szyjki macicy oraz pochwę. Badanie umożliwia wykrycie przedklinicznych postaci raka szyjki macicy

Biopsja (badanie histopatologiczne) wykonywana jest przez lekarza, który pobiera niewielki wycinek tkanki z kanału szyjki macicy. Pobrany materiał jest następnie przesyłany do laboratorium i po utrwaleniu oglądany pod mikroskopem.

Cytologia jest badaniem przesiewowym i ratującym życiem. Pod mikroskopem widać zmiany zachodzące w szyjce macicy. Regularne badania pomogą wychwycić każdą zmianę nowotworową i podjąć szybkie leczenie. Także zachęcamy do wykonania cytologii na najbliższej kontrolnej wizycie u ginekologia, bądź umówić się na wizytę.

Z POŁOŻNĄ RAŹNIEJ ! J